اینترنت
با سرعتی باورنکردنی همچنان به رشد خود ادامه می دهد و این پدیده نسبتا" جدید
بشریت مورد توجه تمامی افراد و سازمان ها با اهداف مثبت و منفی قرار گرفته
است.استفاده از اینترنت برای آگهی های تجاری و بازرگانی از جمله موارد فوق
است . در صورتی که فرآیند پخش آگهی های تجاری با آگاهی و رضایت استفاده
کننده اینترنت باشد،نمی توان چندان بر آن خرده گرفت ولی در صورتی که فرآیند فوق
بدون آگاهی و یا کسب مجوز کاربران انجام شده و با نصب یک برنامه ناخواسته از سیستم
های آنان برای ارسال آگهی های تجاری استفاده شود ، حریم خصوصی کاربران در معرض
تهدید قرار گرفته و این موضوع می تواند پیامدهای بمراتب خطرناکتری را بدنبال داشته
باشد و آن زمانی است که اینگونه نرم افزارها از محدوده وظایف خود تعدی نموده و
اقدام به جمع آوری و ارسال اطلاعات شخصی کاربران ، بدون آگاهی و رضایت آنان می
نمایند. ما امروزه شاهد تولد نسل جدیدی از نرم افزارهای جاسوسی می باشیم که از
آنان با نام Spyware یاد می گردد . نصب اینگونه نرم افزارهای ناخواسته ، مسائل
متعددی را برای کاربران بدنبال خواهد داشت .
SpyWare چیست ؟
Spyware ، نرم افزاری است که اقدام به جمع آوری اطلاعات شخصی بدون آگاهی و
یا اجازه کاربران می نماید. اطلاعات جمع آوری شده می تواند شامل لیست سایت های
مشاهده شده توسط کاربر و یا اطلاعات بمراتب حساس تری نظیر نام و رمز عبور
باشد . به این نوع برنامه ها adware نیز گفته می
شود . نرم افزارهای فوق پس از نصب بر روی کامپیوتر ،قادر به ارسال آگهی های
تجاری pop-up ، هدایت مرورگر به وب سایت هائی خاص ، ارسال لیست سایت های مشاهده
شده توسط کاربر و یا مانیتورینگ عملکرد کاربران در زمان اتصال به اینترنت می
باشند. برخی از برنامه های Spyware ، قادر به
ردیابی و تشخیص اطلاعات تایپ شده از طریق صفحه کلید نیز می باشند . با توجه به
انجام پردازش های اضافی توسط اینگونه نرم افزارها ، سیستم های کاربران کند و
کارآئی آنان بطرز محسوسی کاهش خواهد یافت . در صورت دریافت موزیک از طریق
برنامه های اشتراک فایل ، بازی های رایگان از سایت های ناامن و یا سایر نرم
افزارها از منابع ناشناخته ، شرایط لازم به منظور نصب اینگونه نرم افزارها و در
نهایت آلودگی سیستم فراهم می گردد.
نحوه تشخیص
Spyware
علائم زیر می تواند
نشاندهنده نصب Spyware بر روی یک کامپیوتر باشد :
·
نمایش مستمر پنجره های pop-up
آگهی
·
هدایت ناخواسته کاربران به وب سایت هائی که هرگز نام
آنان در مرورگر تایپ نشده است .
·
نصب Toolbars
جدید و ناخواسته در مرورگر وب
·
تغییر ناگهانی و غیرمنتظره صفحه اصلی
مرورگر ( home page )
·
تغییر موتور جستجوی مرتبط با مرورگر پس از کلیک بر روی
دکمه Search همراه مرورگر
·
عدم عملکرد صحیح برخی کلیدها در مرورگر ( نظیر کلید Tab
زمانی که بر روی فیلدهای یک فرم حرکت می شود )
·
نمایش تصادفی پیام های خطاء
·
کاهش ملموس سرعت کامپیوتر در زمان فعال نمودن برنامه
ها و یا انجام عملیاتی خاص ( ذخیره فایل ها و ... )
·
فعال شدن مرورگر و بدنبال آن وب سایت های آگهی بدون
انجام عملیاتی خاص توسط کاربر
·
عدم کارکرد صحیح لینک های همراه یک برنامه
·
توقف ناگهانی و غیرمنتظره مرورگر وب
·
عدم عملکرد صحیح برخی از عناصر سیستم عامل و یا سایر
برنامه ها
نحوه
پیشگیری از نصب Spyware
·
عدم کلیک بر روی لینک
های موجود در پنجره های pop-up . با توجه به این که
پنجره های pop-up اغلب محصول و یا نوع خاصی از Spyware می
باشند ، کلیک بر روی آنان می تواند باعث نصب یک نرم افزار Spyware
گردد . برای بستن این نوع پنجره ها از آیکون "X"
در titlebar استفاده گردد ( در مقابل لینک close
همراه پنجره ).
·
پاسخ منفی به سوالات
ناخواسته : در صورت برخورد با جعبه های محاوره ای که درخواست اجرای یک برنامه
را نموده و یا قصد انجام عملیات خاص دیگری را دارند ، همواره
گزینه NO و یا Cancel انتخاب
گردد.در موارد خاص می توان از آیکون "X"
موجود در titlebar استفاده نمود.
·
دقت لازم در خصوص
دریافت نرم افزارهای رایگان از اینترنت : سایت های زیادی اقدام به
ارائه Toolbar های سفارشی و یا ویژگی های خاص دیگری می نمایند . تا زمانی که
نسبت به ایمن بودن این نوع سایت ها اطمینان حاصل نشده است ، نمی بایست فایل
و یا برنامه ای را از طریق آنان Download
نمود .
·
عدم کلیک بر روی
لینک های موجود در Email که ادعای ارائه یک نرم افزار Anti-Spyware را دارند . نظیر ویروس های کامپیوتری ، لینک
های موجود در نامه های الکترونیکی ممکن است اهداف سودمندی را دنبال ننموده و نصب Spyware بر روی سیستم شما را بدنبال داشته باشند .
علاوه بر موارد فوق و
خصوصا" در مواردی که احساس می شود بر روی کامپیوتر Spyware
نصب شده است و قصد داشته باشیم عملکرد آن را به حداقل مقدار خود برسانیم می توان
عملیات زیر را انجام داد:
·
اعمال محدودیت در رابطه
با پنجره های Pop-up و کوکی ازطریق تنظیمات برنامه مرورگر : پنجره های pop-up
توسط نوع خاصی از اسکریپت ها و یا محتویات فعال ( اپلت های جاوا ، کنترل های
اکتیوایکس ) ایجاد می گردند . با تنظیم مناسب پارامترهای برنامه مرورگر، می توان
محدودیت لازم دراجرای اسکریپت ها ، اپلت های جاوا ، کنترل های اکتیو ایکس و
تعداد پنجره های pop-up
را اعمال نمود . عملکرد برخی از کوکی ها مشابه Spyware می باشند ، چراکه از طریق آنان مشخص خواهد شد که شما چه وب سایت
هائی را مشاهده نموده اید . با تنظیم پارامترهای برنامه مرورگر می توان محدودیت
لازم در خصوص ایجاد کوکی ها را اعمال نمود.
نحوه حذف Spyware
·
اجرای یک برنامه ضد
ویروس و پویش کامل کامپیوتر : برخی از نرم افزارهای آنتی ویروس قادر به یافتن و
حدف برنامه های Spyware می باشند .
·
اجرای یک برنامه معتبر
که مختص حذف Spyware طراحی شده است . تعداد زیادی از تولیدکنندگان محصولاتی را به منظور
شناسائی و حذف برنامه های Spyware ، ارائه داده
اند .
LavaSoft"s
Adaware, Webroot"s SpySweeper, PestPatrol, Spybot Search and Destroy ، نمونه هائی در این زمینه می باشند .